De Stelling van Den Helder

Met aan drie kanten zee: de Noordzee, de Waddenzee en het Marsdiep, kent Den Helder een unieke ligging. Wat enerzijds een fantastisch uitzicht wordt genoemd is anderzijds een strategisch punt om de vijand tegen te houden. In de geschiedenis is dat dan ook meer dan eens voorgekomen.

De Stelling Den Helder is een van de oudste nog aanwezige militaire verdedigingslinies in Nederland. De Stelling is in opdracht van Keizer Napoleon Bonaparte gebouwd ter bescherming van de Marinewerf Willemsoord. De stad Den Helder dankt zijn huidige vorm aan deze Stelling, die nog grotendeels aanwezig is in het landschap.

Onder de Stelling Den Helder vallen alle forten, bunkers, de liniedijk en Willemsoord.

Den Helder en de bijbehorende dorpen Huisduinen en Julianadorp hebben een eeuwenlange woelige geschiedenis waarin het water en de wind de grootste vijand is geweest. Niet alleen water, ook buurlanden kunnen onverhoeds vijandelijk optreden.

In de laatste twee eeuwen zijn er op Huisduinen door de strategische ligging aan zee diverse invallen geweest door zowel bezetters aan de Engelse, Franse en Duitse zijde. Zo vond tijdens de Gouden Eeuw in 1673 de zeeslag ‘Slag bij Kijkduin’ plaats onder leiding van Michiel de Ruyter en Tromp tegen de Engelsen, namen de Fransen het Nederlandse grondgebied over begin 1800 en werd Den Helder flink gebombardeerd, gesloopt en toegetakeld tijdens de Tweede Wereldoorlog.

Al deze historische gebeurtenissen hebben hun sporen hebben achtergelaten. Niet alleen in verhalen maar ook in imposante verdedigingswerken. Enkele restanten van dit militaire erfgoed zijn te bezoeken.

Fort Kijkduin
Een imposant Napoleontisch fort uit 1811 met een interessant Noordzeeaquarium en historisch museum met een vernieuwde expositie. Indrukwekkend zijn de ondergrondse tunnels, de 15-meter lange aquariumtunnel en het enorme skelet van Chris de Potvis. Ook beschikt het fort over een prachtig terras met uitzicht over zee en een fortwachterswoning waarin overnacht kan worden.

Fort Westoever
Van origine was dit het fort aan ‘den Noord-Hollandsch Kanaal’. Een fort uit 1825 dat van buiten nog exact hetzelfde is maar van binnen is omgetoverd tot een echte bierbrouwerij waar Helders bier wordt gebrouwen met een gezellig biercafé waar je de beste hamburger van Den Helder kunt eten. Ook zijn er twee escaperooms gevestigd. Op Fort Westoever kun je ook een bootje huren om over de Stelling Den Helder en het Helders kanaal te varen.

Fort Harssens
Het pantserkustfort uit 1885 had twee geschutskoepels met elk twee kanonnen, de grootste die ooit op een fort in Nederland hebben gestaan. Vanaf dit fort werden de vaargeulen in het Marsdiep verdedigd. Tijdens een proefschot bleek de kracht van Fort Harssens; vele ruiten in de omgeving sneuvelden en zelfs vensterbanken werden ontwricht. In 1950 is het fort ‘onder de aarde verdwenen’ bij de aanleg van de Nieuwe Haven. In 2009 is een gedeelte van de droge gracht ontgraven door enthousiaste vrijwilligers, die het fort weer veilig en toegankelijk hebben gemaakt. Tijdens een rondleiding kun je de sfeer van 1900 nog proeven. Voor de mogelijkheden neem contact op met Fort Harssens.

Atlantikwall Centrum
Den Helder maakte deel uit van de Atlantikwall, die door de Duitse bezetter werd gebouwd in de Tweede Wereldoorlog. Deze meer dan 5000 kilometer lange verdedigingslinie liep van Noorwegen tot Spanje. In de restanten van een Duits officiersgebouw uit deze periode is het Atlantikwall Centrum gevestigd. Hier vind je een interactieve expositie die het verhaal vertelt van Den Helder, de meest gebombardeerde stad van het land. Voor openingstijden zie de website.

Fortbezoek afgerond? De Stelling Den Helder verbindt de forten met elkaar met een dijk en een gracht. Langs de liniedijk kun je wandelen, fietsen en varen.
De Napoleonroute voert langs vele militaire verdedigingswerken is zowel verrassend als erg groen!

Wil je het Stelling Den Helder gevoel optimaal ervaren? Overnacht dan in Vakantiehuis de Bunker. Dat dit vakantiehuis een echte bunker is, dat kun je goed zien. De oorspronkelijke muren zijn bewaard en herkenbaar, de eigenaren gaan met respect met de historie om.